غذاهایی که می‌خورید علاوه بر تأمین انرژی بدن می‌توانند خواص درمانی هم داشته باشند. پس وقتی سرما می‌خورید، مصرف مواد غذایی مناسب از هر وقت دیگری مهم‌تر می‌شود. برخی از مواد غذایی دارای خواصی هستند که در جنگیدن با بیماری‌ها به بدن کمک می‌کنند. این مواد غذایی باعث بهبود سریع و رفع برخی از علائم بیماری می‌شوند. در این مقاله ۱۵ غذای مفید را معرفی خواهیم کرد که به درمان سرماخوردگی کمک می‌کنند.
۱. سوپ مرغ
سال‌ها است که برای درمان سرماخوردگی، اولین گزینه‌ای که به ذهن هر کس می‌رسد، سوپ مرغ است. البته دلایل قانع‌کننده‌ای هم برای این شهرت وجود دارد. با درست کردن یک سوپ مرغ ساده، می‌توان منبع ایده‌آلی از ویتامین ها، مواد معدنی، کالری و پروتئین در اختیار داشت. در هنگام بیماری، بدن به این مواد، احتیاج زیادی دارد. سوپ مرغ، علاوه‌بر مواد نام‌برده، منبع خوبی برای تأمین الکترولیت و مایعات است. مایعات و الکترولیت‌ها برای آبرسانی به بدن لازم هستند؛ به‌ویژه زمانی که زیاد به دستشویی می‌روید. در مواقعی که دچار تب هستید هم، نیاز بدن به مایعات افزایش پیدا می‌کند.
پژوهشی درباره فواید سوپ مرغ در هنگام بیماری نشان داده است که سوپ مرغ بیش از هر مایع دیگری برای تخلیه مخاط بینی مفید است. شاید به‌علت بخارات گرم این غذا، خاصیت ضداحتقان در آن وجود دارد و التهاب بینی را کاهش می‌دهد. دلیل دیگر اثرگذاری سوپ مرغ در رفع سرماخوردگی وجود اسیدآمینه‌ای موسوم به سیستئین (cysteine) در آن است. ان-استیل‌سیستئین (N-acetyl-cysteine) نوعی سیستئین است که مخاط بینی را تجزیه می‌کند، دارای خواص ضدویروسی است و اثرات ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی هم دارد.
سوپ مرغ مانع از فعالیت سلول‌های سفید خون موسوم به نوتروفیل می‌شود. این سلولها می‌توانند باعث بروز علائمی مانند عطسه و کیپ شدن بینی شوند. این خاصیت سوپ است که موجب درمان برخی از انواع سرماخوردگی و آنفولانزا می‌شود.
۲. آبگوشت
آبگوشت هم مانند سوپ مرغ منبع مناسبی برای تأمین آب بدن در هنگام مریضی و سرماخوردگی است. آبگوشت طعم خوبی دارد و حاوی کالری، ویتامین‌ها، مواد معدنی مانند منیزیم، کلسیم، فولات و فسفر است. اگر آبگوشت را همان‌طور داغ نوش جان کنید، به‌دلیل وجود بخار گرمی که دارد به بهبود احتقان بینی هم کمک خواهد کرد. این غذای خوشمزه، در تأمین آب بدن در هنگام بیماری مؤثر است. بعضی‌اوقات، در هنگام بیماری، معده کمی ناراحت می‌شود و امکان هضم و دفع مواد جامد هم دشوار می‌شود. به همین خاطر، مصرف مایعاتی مانند آبگوشت می‌تواند به رفع این مشکل هم کمک کند.
اگر به سدیم حساسیت دارید، یادتان باشد که آب گوشت یا سوپ‌های آماده‌ای که در فروشگاه‌ها عرضه می‌شوند، حاوی مقدار زیادی نمک هستند. رعایت دستور غذایی صحیح پختن آبگوشت باعث می‌شود تا کالری مناسب، پروتئین و مواد مغذی بیشتری نسبت به سوپ به بدن‌تان منتقل شود. البته برخی ادعاها درباره خواص استخوان و آب گوشت ریشه‌های علمی ندارند و نیاز به انجام تحقیقات بیشتری درباره آنها وجود دارد.
۳. سیر
سیر دارای خواص بی‌شماری است. از این ماده غذایی، قرن‌های متمادی برای درمان انواع بیماری‌ها استفاده شده و خواص ضدمیکروبی، ضدویروسی و ضدقارچ دارد. سیر به تقویت سیستم ایمنی بدن هم کمک می‌کند. تعداد پژوهش‌های اندکی حاکی از اثرگذاری سیر بر درمان سرماخوردگی و آنفولانزا بوده‌اند. اما به هر حال برخی از مطالعات نیز اثربخشی این ماده را در درمان بیماری‌های نام‌برده تأیید کرده‌اند.
بنا به یک پژوهش، افرادی که بیشتر از سیر مصرف می‌کنند، کمتر از دیگران بیمار می‌شوند. در این مطالعه، گروهی که سیر مصرف می‌کردند تا ۷۰ درصد کمتر از گروه دیگری از افراد تحت پژوهش که فقط دارونما استفاده می‌کردند، به بیماری دچار شده بودند. این افراد در صورت ابتلا به بیماری هم به‌طور متوسط ۳.۵ روز سریع‌تر از گروه دیگر بهبود پیدا می‌کردند. تحقیقاتی هم وجود دارد که نشان می‌دهند مصرف سیر و مکمل‌های عصاره سیر کهنه باعث تقویت سیستم ایمنی و بهبود سریع‌تر آنفولانزا و سرماخوردگی می‌شود. اضافه کردن سیر به آبگوشت و سوپ هم طعم آنها را بهبود می‌بخشد و هم به افزایش خواص درمانی این غذاها کمک می‌کند.
۴. شیره نارگیل
آبرسانی به بدن در هنگام بیماری یکی از مهم‌ترین کارهایی است که باید انجام بدهید. به‌ویژه، زمانی که دچار تب، تعریق زیاد، اسهال یا استفراغ می‌شوید، باید جلوی کاهش الکترولیت‌ها و آب بدن خود را بگیرید. آب و شیره نارگیل یکی از بهترین مواد برای تأمین آب بدن در هنگام بیماری است. شیره نارگیل هم خوش‌طعم و شیرین است و هم گلوکز و الکترولیت برای آبرسانی یا هیدراته کردن بدن دارد. بنا به تحقیقات، شیره نارگیل بعد از تمرینات و حرکات ورزشی و اسهال خفیف برای تأمین آب بدن مناسب است. ضمنا شیره نارگیل نسبت به مایعات مشابه دیگر بیشتر با معده سازگاری دارد.
تحقیقاتی که درباره نارگیل روی حیوانات انجام شده است، نشان می‌دهد که شیره نارگیل از استرس اکسیداتیو جلوگیری می‌کند و باعث کنترل قند خون هم می‌شود. اگر تا کنون شیره نارگیل مصرف نکرده‌اید، بهتر است با مقدار اندکی از آن، مصرف را شروع کنید، زیرا برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد که این ماده نسبت به سایر نوشیدنی‌های مشابه، نفاخ‌تر است.
۵. چای داغ
چای داغ برای بیماری‌های متعددی از جمله آنفولانزا و سرماخوردگی مفید واقع می‌شود. مانند سوپ مرغ، چای داغ هم خاصیت درمان التهاب و احتقان دارد و باعث می‌شود تا مخاط سینوس‌ها تخلیه شوند. البته داغ بودن چای به رفع التهاب کمک می‌کند اما حواس‌تان باشد که داغ بودن بیش‌ازحد هم موجب آزردگی گلو خواهد شد.
برخی از افراد فکر می‌کنند که کافئین موجود در چای باعث تخلیه آب بدن‌شان می‌شود، اما باید گفت که جای نگرانی نیست. زیرا مقدار کافئین موجود در بعضی از انواع چای، آن‌قدری نیست که بخواهد موجب بی‌آب شدن بدن شود. به‌عبارت دیگر، مصرف چای در طول روز نه‌تنها باعث انتقال مایعات و آبرسانی بهتر به بدن می‌شود، بلکه به رفع احتقان و التهاب هم کمک می‌کند.
علاوهبراینها، چای حاوی ماده‌ای موسوم به پُلی‌فِنول است که در گیاهان یافت می‌شود و دارای خواص بسیار زیادی است. پلی‌فنول‌ها مزایای زیادی به‌همراه دارند؛ از خواص آنتی‌اکسیدان و ضدالتهاب بگیرید تا ویژگی‌هایی که از سرطان جلوگیری می‌کنند. تانِن یکی از انواع پلی‌فنول موجود در چای است. این ماده هم به‌عنوان آنتی اکسیدان عمل می‌کند و هم خواص ضدویروسی، ضدباکتریایی و ضدقارچ دارد.
نتایج یک پژوهش ثابت کرده است که تانیک اسید موجود در چای سیاه می‌تواند مقدار یک نوع باکتری رایج در گلو را کاهش بدهد. در مطالعه‌ای دیگر، مصرف چای ختمی باعث کاهش رشد آنفولانزای مرغی در لوله‌های آزمایشگاه شد. چای اِکیناسه یا سرخارگل هم باعث کاهش دوره آنفولانزا و علائم آن می‌شود. در مطالعات بالینی مشخص شده است که انواع مختلفی از چای برای درمان گلودرد و درمان سرفه مؤثر واقع می‌شوند. این ویژگی‌ها موجب می‌شود تا چای ماده‌ای مهم در رژیم غذایی یک فرد بیمار باشد.
۶. عسل
عسل دارای خواص ضدمیکروبی قوی است و ترکیبات ضدباکتری دارد. خواص ضدمیکروبی عسل آن‌قدر زیاد است که از زمان مصریان باستان تا کنون از آن به‌عنوان ماده‌ای برای پانسمان زخم استفاده می‌شود. برخی از شواهد، حاکی از آن است که عسل برای تحریک سیستم ایمنی بدن هم مفید واقع می‌شود. تمام این ویژگی‌ها از عسل ماده‌ای فوق‌العاده برای درمان بیماری‌ها، به‌ویژه درمان گلودردی می‌سازد که نتیجه عفونت میکروبی است.
هر چند تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف عسل برای از بین بردن سرفه مؤثر است، اما کودکان زیر ۱۲ ماه نباید از آن استفاده کنند. اگر می‌خواهید از خواص ضدمیکروبی، آبرسانی و رفع سرفه در عسل بهره ببرید، بهتر است نصف قاشق چای‌خوری از آن را (یعنی حدود ۲.۵ میلی‌لیتر) با یک لیوان شیر گرم، آب یا یک فنجان چای ترکیب و میل کنید.
۷. زنجبیل
یکی از معروف‌ترین خواص زنجبیل، ضدتهوع بودن آن است. زنجبیل در تسکین تهوع بارداری و تهوع ناشی از داروهای درمان سرطان به کمک شما می‌آید. این ماده، عملکردی مشابه داروهای ضدالتهاب ضداستروئیدی دارد؛ ضمنا خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدسرطانی و ضدمیکروبی هم در آن مشاهده می‌شود. پس اگر حالت تهوع و استفراغ دارید، زنجبیل بهترین ماده‌ای است که می‌توانید امتحان کنید.
حتی اگر درگیر تهوع و استفراغ هم نیستید، با مصرف زنجبیل از مزایای فوق‌العاده آن بهره‌مند خواهید شد. برای مصرف زنجبیل می‌توانید آن را در پخت غذا به‌کار بگیرید یا به‌صورت دم‌کرده و نوشیدنی مصرف کنید.
نوشیدنی‌ها و موادی که طعم زنجبیل دارند هم در برخی از فروشگاه‌ها وجود دارند اما یادتان باشد که این مواد باید دارای مقدار واقعی زنجبیل باشند؛ نه فقط طعم و اسانس آن.
۸. غذاهای پرادویه و تند
غذاهای پرادویه مانند فلفل قرمز حاوی ماده‌ای موسوم به کاپساسین هستند که با لمس آن هم حالت سوزش و تندی به شما دست خواهد داد. خاصیت بی‌حس‌کنندگی این مواد، باعث شده تا در ساخت ژِل‌ها و پَچ‌های درمانی از آن استفاده شود. مصرف مواد تند و پرادویه در بیشتر افراد باعث سرازیر شدن آب بینی، تخلیه مخاط و پاکسازی سینوس‌ها می‌شود. البته مطالعات علمی زیادی در این‌باره صورت نگرفته است ولی ظاهرا و بنا به تجربه‌های فردی، کاسپاسین به روان شدن مخاط بینی کمک می‌کند. مثلا اسپری‌هایی که حاوی کاسپاسین هستند، به رفع احتقان و خارش بینی کمک می‌کنند. مصرف موادی که در آنها کاسپاسین وجود دارد، مانع از کیپ شدن و گرفتگی بینی می‌شود و مخاط را روان می‌کند.
برخی از پژوهش‌ها هم ثابت کرده‌اند که مصرف کپسول‌های حاوی کاسپاسین برای رفع مشکلاتی نظیر سرفه مزمن مفید است. کاسپاسین از میزان حساسیت نسبت به محرک‌ها در گلو می‌کاهد. ظاهرا برای رفع مشکلاتی که گفته شد باید چندین هفته به‌طور روزانه، کاسپاسین مصرف کنید. البته درصورتی‌که دچار ناراحتی‌های معده هستید، نباید زیاد از ادویه‌جات استفاده کنید، زیرا این مواد در بعضی از افراد باعث نفخ، تهوع و درد می‌شوند.
۹. موز
مصرف موز در هنگام بیماری هم فکر بسیار خوبی است. موز هم خوشمزه است و هم مواد مغذی و کالری دارد. ضمن اینکه راحت می توانید آن را بجوید و نوش‌جان کنید. به‌خاطر همین ویژگی‌ها است که از آن در بخشی از رژیم ضدتهوع برات (BRAT) استفاده می‌شود. رژیم برات شامل موز (bananas)، برنج (rice)، پوره سیب (applesauce)، نان تُست (toast) می‌شود. وجود فیبر محلول در موز یکی دیگر از خواص آن است. در صورت دچار بودن به اسهال، مصرف موز با وجود فیبرهایی که دارد باعث درمان خواهد شد. در برخی از بیمارستان‌ها برای درمان اسهال بیماران از پودر موز استفاده می‌شود.
۱۰. بلغور جوی دوسر
بلغور جو دوسر هم مانند موز شیرین و خوش‌خوراک است. یعنی به راحتی می‌توان آن را مصرف کرد. ضمن اینکه در هنگام بیماری، مواد معدنی، کالری و ویتامین به بدن می‌رساند. در هر نصف فنجان بلغور جوی دوسر، حدود ۵ گرم پروتئین هم وجود دارد. کنترل قند خون و تقویت سیستم ایمنی از مزایای دیگر مصرف بلغورجوی دوسر است. مطالعه‌ای که روی موش‌ها انجام شده، نشان داده است که وجود فیبری موسوم به بتاگلوکان (beta-glucan) در بلغور جوی دوسر به کاهش التهاب روده کمک می‌کند و موجب از بین رفتن علائمی چون نفخ، اسهال و انقباضات رودوی می‌شود. بهتر است برای مصرف بلغور به سراغ محصولات پر از شکر مصنوعی حاوی این ماده نروید و در عوض خودتان به بلغور طبیعی کمی عسل یا میوه اضافه کنید.
۱۱. ماست
ماست هم یکی از بهترین موادی است که در هنگام بیماری می‌توان مصرف کرد. در هر فنجان ماست، حدود ۸ گرم پروتئین و ۱۵۰ کالری وجود دارد. خنکی این ماده باعث تسکین گلو هم می‌شود. ماست سرشار از کلسیم، مواد معدنی و ویتامین است. برخی از ماست‌ها دارای پروبیوتیک مفید هستند. شواهد نشان می‌دهد که پریوبیوتیک از ابتلا به سرماخوردگی در کودکان و بزرگسالان جلوگیری می‌کند. ضمن اینکه در صورت بیمار شدن، روند بهبود را سرعت می‌بخشد و نیاز به مصرف آنتی بیوتیک را کم می‌کند. تحقیقی که روی کودکان انجام شد، نشان داد که مصرف ماست، بهبودی را حدود ۲ روز جلو می‌اندازد و علائم بیماری را هم به نسبت ۵۵ درصد، کاهش می‌دهد.
صحبت‌های ضدونقیضی درباره افزایش یا عدم تأثیرگذاری ماست بر میزان مخاط بینی در هنگام بیماری مطرح می‌شود، اما هیچ‌یک دقیقا اثبات نشده‌اند. در هر حال، اگر مصرف لبنیات باعث وخیم‌تر شدن احتقان در هنگام بیماری می‌شود، باید از مواد تخمیری فراوری‌شده حاوی پروبیوتیک دیگر یا مکمل‌های پروبیوتیک استفاده کنید.
۱۲. برخی از میوه‌ها
میوه‌ها هم در دوران بیماری به کمک شما می‌آیند. میوه‌ها دارای ویتامین، فیبر و مواد معدنی هستند؛ به‌همین خاطر می‌توانند از سیستم ایمنی بدن حمایت و حفاظت کنند. برخی از میوه‌ه حاوی ماده‌ای به نام آنتوسیانین هستند که نوعی فلاونید یا رنگیزه به‌شمار می‌رود و در میوه‌هایی با رنگ آبی، قرمز و بنفش، مانند توت فرنگی، بلوبری، تمشک و کرن بری (Cranberry) وجود دارد. آنتوسیانین موجود در این میوه‌ها، آنها را به موادی مغذی با خاصیت ضدمیکروبی و ضدویروسی تبدیل می‌کند و باعث تقویت سیستم ایمنی بدن هم می‌شود.
مطالعات فراوان هم ثابت کرده‌اند که عصاره میوه‌های حاوی آنتوسیانین از حمله ویروس‌ها و باکتری‌های رایج به سلولها جلوگیری می‌کند. ضمن اینکه به تقویت واکنش‌های سیستم ایمنی هم می‌انجامند. در میان میوه‌ها، خواص ضدمیکروبی و ضدویروسی انار بسیار زیاد است. انار در برابر باکتری سالمونلا و اشریشیا کلی مقاومت می‌کند. مطالعات مختلف هم نشان داده‌اند که زردینه (رنگیزه) موجود در مکمل‌ها، تعداد روزهای سرماخوردگی را ۴۰ درصد کاهش می‌دهد. برای درمان گلودرد و بیماری، میوه‌ها را با یک کاسه ماست یا بلغور جوی دوسر ترکیب کنید. استفاده از ماست یخی و درست کردن یک اسموتی خوشمزه هم مفید خواهد بود.
۱۳. آووکادو
آووکادو میوه عجیبی است. این میوه دارای کالری اندک و چربی بسیار زیاد است. آووکادو حاوی چربی‌های تک‌سیرنشده مفیدی است که در روغن زیتون هم یافت می‌شود. علاوهبراینها، منبعی سرشار از مواد معدنی، فیبر و ویتامین است. در هنگام بیماری آووکادو مصرف کنید؛ زیرا دارای کالری، ویتامین و مواد معدنی مورد نیاز بدن است. ضمن اینکه بافت آووکادو نرم است و آن را بدل به ماده‌ای خوش‌خوراک برای جویدن و بلع می‌کند. وجود اولئیک اسید در این میوه باعث حفاظت از سیستم ایمنی بدن می‌شود و از التهاب هم می‌کاهد.
۱۴. گیاهان با برگ سبز
وقتی مریض هستید باید تمام مواد معدنی و ویتامین‌های لازم برای بدن را مصرف کنید تا دچار کمبود نشوید، اما قضیه این است که با رژیم غذایی مورد استفاده در این دوران، چنین کاری کمی دشوار می‌شود. گیاهانی مانند کاهوی رومانیایی، کلم بروکلی و اسفناج سرشار از ویتامین، مواد معدنی و فیبر هستند. ضمن اینکه منابع غنی از ویتامین C، ویتامین K، ویتامین A و فولات هم هستند. سبزیجات با برگ‌های تیره هم ترکیبات مفیدی مانند آنتی‌اکسیدان دارند که از سلولها در برابر تخریب محافظت می‌کنند و با التهاب می‌جنگند. این گیاهان و سبزیجات، خواص ضدمیکروبی هم دارند.
با برگ‌های اسفناج برای خودتان یک املت یا کوکوی مغذی و پر از پروتئین درست کنید یا به این پیشنهاد توجه کنید: کمی کلم بروکلی را به اسموتی میوه‌ای که دوست دارید، اضافه کنید. عجیب است اما خاصیت دارد. قبول دارید؟
۱۵. ماهی سالمون
ماهی سالمون یکی از بهترین منابع تأمین پروتئین در وقت مریضی و ناخوشی است. سالمون نرم و لطیف است و به‌راحتی خورده می‌شود و پروتئین زیادی دارد. این ماهی دارای اسیدهای چرب امگا ۳ است و خواص ضدالتهابی فراوانی دارد. علاوه بر پروتئین، ماهی سالمون دارای ویتامین و مواد معدنی نیز هست. مثلا ویتامین D که بیشتر افراد با کمبود آن مواجه هستند، به مقدار قابل‌توجهی در ماهی سالمون یافت می‌شود. ویتامین D در عملکرد سیستم ایمنی بدن نقش دارد.
در آخر
در نهایت برای اینکه زودتر از بستر بیماری بلند شوید باید به‌اندازه کافی استراحت کنید، مایعات بنوشید و مصرف مواد مغذی را در برنامه غذایی‌تان جای بدهید. برخی از مواد غذایی برای بدن در هنگام مریضی بسیار لازم و مفید هستند. البته مصرف هیچ ماده‌ای به‌تنهایی تأثیری در روند درمان ندارد، ولی رعایت رژیم غذایی صحیح به بهبود علائم بیماری و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
دیدگاه خود را بنویسید